Aquathermie


Thermische energie uit oppervlaktewater (TEO) kan een duurzaam en belangrijk alternatief zijn voor aardgas. Het is vooral goed bruikbaar voor het verwarmen en koelen van gebouwen en woningen. Rijkswaterstaat onderzoekt daarom samen met de waterschappen de mogelijkheden om deze energiebron goed te benutten.

TEO maakt gebruik van de temperatuurverschillen van het oppervlaktewater tijdens de seizoenen. In de zomer wordt de warmte uit het water opgeslagen in een WKO-installatie (warmte- en koudeopslag). Door middel van een warmtepomp benutten we die warmte in het koude seizoen om gebouwen te verwarmen. In de winter kan juist koude worden opgeslagen. Die koude is dan een bron voor duurzame koeling. Soms is het ook mogelijk om zonder seizoensopslag direct warmte of koude te leveren, bijvoorbeeld bij warmtewinning uit de grote rivieren en diepe plassen. Voor de distributie van TEO is een warmtenetwerk nodig.

TEO
Figuur 1 Afbeelding uit Bouwstenen RES, gemaakt door Tappan in opdracht van RWS

Waarom TEO?

Tweederde van de energie die we in de gebouwde omgeving gebruiken, hebben we nodig voor verwarming en koeling. Nu gebeurt dat bijna alleen nog met aardgas, maar dat zal in de toekomst niet meer mogelijk zijn. TEO kan hiervoor een duurzaam alternatief zijn. Een studie naar de mogelijkheden van aquathermie uit 2018 laat zien dat TEO aan ruim 40% van de warmtevraag kan voldoen. De rijkswateren zijn daarbij de grootste leveranciers. Daarmee kan deze bron een aanzienlijke bijdrage leveren in het streven van gemeenten naar aardgasloze wijken en de te behalen doelstellingen van het Klimaatakkoord.

Netwerk Aquathermie

In mei 2019 ondertekenden 20 partijen de Green Deal Aquathermie, waaronder het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het Netwerk Aquathermie brengt als uitvoerder van deze Green Deal de mogelijkheden in kaart om met aquathermie gebouwen te verwarmen en/of te koelen om zo een versnelling te brengen in de warmtetransitie.

WarmingUp

Bij toepassing van een nieuwe techniek is veel nieuwe kennis nodig. In het collectief WarmingUp ontwikkelen 39 deelnemers, waaronder Rijkswaterstaat, toepasbare kennis over aquathermie (onder andere) zodat collectieve warmtesystemen betrouwbaar, duurzaam en betaalbaar zijn voor de warmtetransitie.

Handreiking koudelozingen

Onttrekking van warmte betekent lozing van kou. Als het grootschalig wordt toegepast, kunnen koudelozingen wel eens effect hebben op de ecologie van het ontvangende watersysteem. De kennis van deze effecten zijn nog beperkt. Enige afkoeling kan het water evengoed wel gebruiken: de afgelopen 100 jaar steeg de temperatuur van de rivieren ruim 3 graden!

Warmte uit water

Het project Warmte uit Water (WuW) is een samenwerking tussen Rijkswaterstaat en Alliander, via de Bouwcampus. Dit initiatief heeft als doel de energietransitie te versnellen door de inzet van warmte uit oppervlaktewater. Rijkswaterstaat is beheerder van de rijkswateren die grote warmtepotentie hebben. Alliander is het moederbedrijf van Liander, beheerder van het elektriciteitsnetwerk. Het bedrijf ziet in TEO een middel om grote investeringen in het netwerk te beperken. Door de proactieve houding denken beide partijen grip te houden op het water en het netwerk dat ze in beheer hebben. Een praktijkvoorbeeld is het project in Zutphen, dat in deze video wordt uitgelegd.

Meer informatie over Warmte uit Water is te vinden op de Bouwcampus.

Meer weten?

Kijk voor meer informatie over TEO op aquathermie.