InSAR: deformatiemonitoring van kunstwerken
InSAR meet aan de hand van satellietbeelden bewegingen van het aardoppervlak. Dit gebeurt met een nauwkeurigheid van enkele millimeters per jaar. Rijkswaterstaat kan deze techniek gebruiken om verschillende zaken te monitoren, bijvoorbeeld de zakking van nieuw aangelegde snelwegen of de stabiliteit van civiele infrastructuur.
Doel van het project ‘InSAR’ is om InSAR-satellietmetingen te implementeren ter verbetering van de monitoring van de kunstwerken van Rijkswaterstaat. De satellietmetingen dienen als aanvulling op bestaande landmetingen. In tegenstelling tot landmetingen kunnen met satellietmetingen grotere delen van het kunstwerk gedekt worden, zijn er frequent metingen beschikbaar én kunnen we op afstand meten. Dit leidt tot minder hinder en veiliger werken langs en op de weg.
Tunnelmonitoring met satellietdata
De directe aanleiding om InSAR-satellietmetingen te gebruiken ontstond in december 2022, toen één van de tunnelmoten van de Prinses Margriettunnel tussen Sneek en Joure omhooggekomen was. Dankzij de satellietmetingen was het mogelijk om de historische bewegingen van het omhooggekomen element te achterhalen. Dit toonde aan dat InSAR een geschikte methode was om de verticale en horizontale beweging van tunnelmoten nauwkeurig te monitoren.
Omdat er meer tunnels met een soortgelijke constructie zijn is er besloten om deze tunnels ook te gaan monitoren. Met deze techniek krijgen we inzicht in het ‘normale’ bewegingsgedrag van tunnels en tunnelmoten. En kan er op tijd worden ingegrepen als tunnelmoten afwijkend gedrag vertonen, bijvoorbeeld door vanaf het land extra te meten.
Naast de tunnelmonitoring zijn er afgelopen jaren ook studies gedaan naar de stabiliteit van dijken (b.v. Oosterscheldekering en Oesterdam), bruggen, (b.v. Houtensebrug), en verkeerspleinen/wegtrajecten. Daarnaast is bij de aanleg van de rondweg Groningen deze techniek gebruikt om te voorkomen dat er verzakkingen in de stad Groningen ontstonden door het droogpompen van de bouwput voor de aanleg van de rondweg.
Inzichtelijk maken van metingen
Een belangrijk onderdeel voor het gebruik van satellietdata is het inzichtelijk maken van de data voor de eindgebruiker. Dat is waarom we InSAR-producten opleveren in een viewer zodat interne gebruikers de deformatiemetingen zelf kunnen bekijken. We hebben ervaren dat specifieke kennis van kunstwerken in combinatie met satellietdata tot de meest waardevolle inzichten kan leiden. Er is namelijk altijd beweging waarneembaar op objecten. Denk aan seizoensgebonden uitzetting en krimpen als gevolg van temperatuurswisselingen. De sleutel is om de afwijkende patronen te kunnen onderscheiden van de normale patronen.
Samenwerking met (inter)nationale partners
Team Remote Sensing doet dit niet alleen. Er is een uitgebreide samenwerking met (inter)nationale partners. Er wordt Europese data gebruikt van de European Ground Motion Service om snelle interne analyses te doen van Rijkswaterstaat kunstwerken. Daarnaast stelt het Netherlands Space Office aanvullende radarsatellietdata beschikbaar waardoor we nauwkeuriger kunnen werken.
Ook staat het team in contact met de academische wereld en marktpartijen. Zo zorgen we voor een state-of-the-art monitoringssysteem waar heel Nederland van kan profiteren. Nederland kan zich dankzij deze techniek profileren als voorloper op het gebied van het monitoren van infrastructuur.
